Nazwa „papier wartościowy” odnosi się do dokumentu, prawa spisanego na papierze, czy papieru potwierdzającego posiadanie danej wartości. Jednak w dzisiejszych czasach ta nazwa jest umowna. Papier wartościowy to najczęściej zapis w systemie informatycznym na rachunku papierów wartościowych, a nie realna „kartka papieru”, którą możemy trzymać w domu.
Papier wartościowy lub inaczej instrument finansowy to dokument, który ściśle określa pewne prawa majątkowe przysługujące jego posiadaczowi. Dla emitenta jest on zobowiązaniem, a dla jego posiadacza częścią majątku. Zatem chcąc wyegzekwować przysługujące mu prawa, właściciel musi przedstawić owy dokument. Utrata papieru wartościowego powoduje stratę uprawnień w nim zapisanych.
Najbardziej podstawowymi instrumentami finansowymi są:
- Akcje emitowane przez spółkę akcyjną. Każdy, kto wykupi choć jedną akcję firmy, staje się automatycznie jej współwłaścicielem. Posiadacz tego dokumentu uzyskuje prawo do dywidendy, czyli do zysków uzyskanych przez spółkę w danym roku, o ile walne zgromadzenie zdecyduje o ich podziale. W walnym zgromadzeniu uczestniczą właściciele akcji. Zatem jest to pewnego rodzaju spotkanie „kontrolne” największych współwłaścicieli spółki. W Polsce akcje notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Każdy z nas może stać się „graczem giełdowym”, należy wtedy skorzystać z usług domu maklerskiego.
- Obligacje dla ich posiadacza są potwierdzeniem udzielenia kredytu instytucji je emitującej. Posiadacz obligacji uzyskuje prawo do pozyskania w ustalonym terminie sumy określonej w obligacji wraz z odsetkami.
- Bony skarbowe są zobowiązaniami Skarbu Państwa wobec ich posiadaczy. Są one podobnie jak obligacje formą pożyczki, lecz mają krótszy termin spłaty. Zazwyczaj termin ich odkupu wynosi od czterech tygodni do dwunastu miesięcy. W odróżnieniu od obligacji są one sprzedawane po niższej cenie nominalnej, czyli tej, która jest na nich napisana. Podczas wykupu państwo zobowiązane jest zapłacić za weksel skarbowy jego nominalną cenę. Bony skarbowe są kierowane do większych inwestorów. Nominalna wartość jednego bonu to 10 000 zł.
Na Giełdzie Papierów Wartościowych – oprócz akcji – handluje się tak zwanymi instrumentami pochodnymi, których ceny zależą od cen instrumentów bazowych. Chodzi o kontrakty terminowe nazywane zamiennie „futures” (ang. przyszłość). Ustalają one warunki transakcji zawieranych w przyszłości. Określają cenę, termin oraz ilość papierów wartościowych, którymi handel ma odbyć się w nadchodzącym czasie. Jest to umowa dwustronna, pomiędzy kupującym lub sprzedającym a giełdą. Powodem posiadania transakcji terminowych może być chęć zabezpieczenia się przed stratami spowodowanymi fluktuacjami kursów, czyli zmiennością cen papierów wartościowych. W obrocie giełdowym znajdują się kontrakty terminowe na indeksy WIG20 i mWIG40, na waluty dolar, euro i frank szwajcarski oraz na akcje wybranych spółek.
Na GPW notowane są również PDA – prawa do akcji. Pojawiają się one po wpłaceniu przez inwestorów pieniędzy na akcje nowej emisji, gdy nowe akcje nie zostały jeszcze zarejestrowane w systemach informatycznych depozytu i dopuszczone do obrotu przez samą giełdę. Jak podaje sama GPW: „prawa do akcji znacznie łagodzą problem długiego oczekiwania przez inwestorów na notowanie akcji od momentu zapisania się na nie w publicznej subskrypcji”.
Przedmiotem obrotu na warszawskiej giełdzie są również:
- Obligacje
- Produkty ustrukturyzowane (podobne do lokat inwestycyjnych)
- ETF – specjalne fundusze umożliwiające zainwestowanie w łatwy sposób np. w indeks giełdowy bez konieczności kupowania akcji kilkudziesięciu spółek
Wymienione wyżej instrumenty finansowe to niewielka część rynku papierów wartościowych. Wybór instrumentów, w które zainwestujesz swój kapitał, powinieneś uzależnić od swoich umiejętności oceny ryzyka oraz własnej sytuacji materialnej.
Więcej informacji na www.zrozumfinanse.pl